Khi Shigeru Miyamoto tạo ra một nhân vật thợ sửa ống nước với bộ quần áo màu đỏ và cặp ria mép mang tên Mario vào năm 1981, ông không thể ngờ rằng nhân vật này sẽ tạo ra ảnh hưởng lớn đến ngành công nghiệp game trong suốt bốn thập kỷ tiếp theo.
Từ việc tiên phong thể loại game platform đến việc trở thành linh vật dễ nhận biết nhất trong thế giới game, Mario không chỉ thay đổi video game – mà còn trở thành biểu tượng của chúng. Vậy Mario đã vươn mình trở thành biểu tượng thay đổi ngành công nghiệp game như thế nào?
It’s-a Me, Mario!
Mỗi huyền thoại đều có một câu chuyện khởi đầu. Mario ra mắt lần đầu với tên gọi “Jumpman” trong game arcade Donkey Kong năm 1981. Và đây đánh dấu một bước tiến triển lớn của ngành game khi một nhân vật đầu tiên trong các game platform biết nhảy.
Tuy nhiên phải đến tận tựa game Super Mario Bros phát hành cùng hệ máy Nintendo Entertainment System (NES) vào năm 1985 đã biến anh chàng thợ sửa ống nước này trở nên nổi tiếng.
Game đã bán được hơn 40 triệu bản, thu hút người chơi bằng những màn chơi hay những thế giới đầy sáng tạo, các vật phẩm tăng sức mạnh như Super Mushroom hay FireFlower và những màn chơi ẩn rải rác khắp các thế giới. Cách điều khiển của Mario cũng được thiết kế rất chân thật và nhạy bén, đến nỗi người sáng tạo Shigeru Miyamoto gọi anh là “Một vận động viên thể thao thực thụ”.
Nhưng không chỉ có doanh số kỷ lục và điều khiển mượt mà. Super Mario Bros đã khiến video game trở nên hấp dẫn và dễ tiếp cận với mọi người. Tựa game không còn chỉ dành cho những người đam mê hardcore trong các quán arcade, mà giờ đây ai cũng có thể hòa mình vào các cuộc phiêu lưu của anh chàng thợ sửa ống nước dễ mến.
Các phần tiếp theo trên NES như Super Mario Bros. 2 và 3 cũng đã tiếp tục được xây dựng trên tiêu chí này, góp phần khẳng định Mario như linh vật của Nintendo và là biểu tượng cho sự phục hồi của ngành công nghiệp video game sau những khó khăn vào năm năm 1983.
Cách Mario Cách Mạng Hóa Thiết kế Game
Trên cương vị là một trong những fan của anh chàng Mario này, thật thú vị khi xem cách mà Super Mario Bros đã đẩy ranh giới kỹ thuật của phần cứng của hệ máy NES lên một tầm mới. Những cú chuyển cảnh mượt mà, hình ảnh sống động và âm nhạc bắt tai là những minh chứng cho khả năng của chiếc console đầu tiên của Nintendo. Nhưng ấn tượng hơn cả, đó là cách Nintendo đã thành công tổng hợp một khối lượng lớn nội dung và những chi tiết bí mật khổng lồ vào chỉ 256 kilobits bộ nhớ.
Như Miyamoto đã giải thích trong một cuộc phỏng vấn với Wired năm 2010: “Chúng tôi đang cố gắng làm điều gì đó chưa từng được thực hiện trước đây. Chúng tôi muốn tạo ra một thế giới quy mô lớn trong một lượng bộ nhớ nhỏ. Chúng tôi đang cố gắng tạo ra một trò chơi sẽ thú vị cho những người chưa bao giờ chơi video game trước đó.”
Và cùng với triết lý của Miyamoto kèm thêm với kỹ thuật tân tiến kết hợp với gameplay dễ tiếp cận, nhưng sâu sắc, đã trở thành dấu ấn của series Mario và cách tiếp cận thiết kế của Nintendo. Bằng cách tập trung vào việc tạo ra những nhân vật hấp dẫn, cốt truyện và thế giới trong khuôn khổ của phần cứng, Nintendo đã đặt ra một tiêu chuẩn mới cho những gì mà video game có thể đạt được.
Công Thức Super Mario
Vậy điều gì làm cho Mario trở nên vượt trội hơn tất cả? Shigeru Miyamoto và Nintendo đã hoàn thiện một công thức chiến thắng kết hợp các thử thách trong một tựa game platform với những thế giới đầy màu sắc, nhân vật hấp dẫn và âm nhạc bắt tai.
Từ việc bơi dưới nước trong Super Mario World đến việc bay qua không gian trong Super Mario Galaxy. Tất cả những phần game sau này đều kết hợp những yếu tố cũ đã quá quen thuộc với các tựa game với các yếu tố mới phù hợp với chủ đề của các tựa game sau này.
Trọng tâm triết lý thiết kế của Series Mario là việc trao quyền cho người chơi trong khi tôn trọng sự sáng tạo của cộng đồng. Khác với nhiều game arcade thường trừng phạt người chơi để khiến họ phải chi tiền, các trò chơi Mario khuyến khích sự thử nghiệm và kinh nghiệm xử lý các tình huống ngẫu nhiên. Để rồi cùng như một tựa game Souls người chơi dần dần tìm được cách để vượt qua những thử thách.
Và cũng như Miyamoto đã giải thích trong một cuộc phỏng vấn năm 2009, “Một ý tưởng tốt không chỉ giải quyết một vấn đề đơn lẻ, mà còn có thể giải quyết nhiều vấn đề cùng một lúc.”
Nguyên tắc này thể hiện rõ trong các vật phẩm tăng sức mạnh đa dạng của Mario. Super Mushroom cho phép Mario trở lên lớn hơn nhảy cao hơn và chịu thêm một đòn đánh, Fire Flower cho Mario khả năng ném đạn để tiêu diệt những kẻ địch phiền phức, và Tanooki Suit cho phép anh chàng bay qua những chướng ngại vật khó khăn. Những Item làm thay đổi gameplay này mang lại sự đa dạng và khiến Mario cảm thấy như một siêu anh hùng luôn trở lên mạnh mẽ hơn sau mỗi lần vấp ngã.
Quan trọng nhất đó là, các trò chơi Mario được thiết kế để người chơi ở mọi trình độ kỹ năng đều có thể thưởng thức. Như Kenta Motokura, giám đốc sáng tạo của Super Mario Odyssey, đã giải thích trong một cuộc phỏng vấn năm 2017 với Game Informer:
“Khi chúng tôi xây dựng các cấp độ, chúng tôi thiết kế sao cho nếu người chơi có kỹ năng cao nhất chơi qua, họ cũng sẽ cảm thấy vui vẻ và tìm thấy thử thách. Nhưng cũng nếu ai đó không giỏi game hành động thì chúng tôi đảm bảo rằng họ cũng có thể đi đến những màn chơi cuối cùng.”
Thiết kế game đa dạng này không chỉ giúp franchise Mario duy trì sự phổ biến trong hơn 35 năm mà vẫn sẽ còn tiếp tục. Bằng cách thu hút cả game thủ bình dân và hardcore, Nintendo đã chứng minh cho cả thế giới thấy rằng Mario là một trong nhân vật video game thành công nhất mọi thời đại.
Mario Và Các Con Số Khủng
Series Super Mario rõ ràng là franchise video game bán chạy nhất mọi thời đại. Với hơn 200 tựa game trên nhiều nền tảng của Nintendo, các trò chơi Mario đã bán được tới 760,74 triệu bản trên toàn thế giới tính đến tháng 2 năm 2023, theo thống kê của Nintendo. Đem ra so sánh với franchise lớn thứ hai cũng thuộc nhà Nintendo đó là Pokémon đã bán được tổng 469 triệu bản.
Tất nhiên, sức hút của Mario không chỉ giới hạn trong các trò chơi platformer của riêng mình. Series Mario Kart đã bán được hơn 168 triệu bản, trò chơi đua xe này phổ biến vì cách chơi dễ dàng, các đường đua đầy màu sắc và có tính cạnh tranh hấp dẫn. Trong khi đó, tựa Mario Party đã tiêu thụ gần 50 triệu bản. Hai series game trên phần nào chứng minh được sức hút của Mario đồng thời cũng chứng minh cho tôn chỉ của Nintendo là đem niềm vui lại cho mọi người.
Sự phổ biến của Mario cũng đã giúp Nintendo duy trì vị trí của mình như một trong những công ty quan trọng và có ảnh hưởng nhất trong ngành công nghiệp game. Các trò chơi của nhân vật này luôn nằm trong số các tựa game bán chạy nhất cho mọi nền tảng Nintendo, từ những chiếc máy đầu tiên như NES đến bây giờ là Máy Nintendo Switch.
Trên thực tế, các tựa game Mario thường là các tựa game game bán chạy nhất cho mỗi console Nintendo. Điều này càng được kiểm chứng với sự thành công của tựa game Super Mario Odyssey đã bán được hơn 28 triệu bản tính đến tháng 6 năm 2024.
Di sản Bền Vững Của Nintendo
Sau gần 40 năm sau khi ra mắt, Mario vẫn là một trong những series quan trong bậc nhất của Nintendo và là biểu tượng văn hóa đại chúng được công nhận trên toàn thế giới. Sự kết hợp giữa những thế giới đầy màu sắc, gameplay hấp dẫn và sự phát triển qua từng năm đã truyền cảm hứng cho vô số nhà phát triển game và tạo ra các thể loại mới.
Như John Romero, đồng sáng tạo của DOOM, đã giải thích trong một cuộc phỏng vấn năm 2015 với GamesRadar khi được hỏi về ảnh hưởng của Mario: “Tôi chắc chắn rằng thể loại side-scroller nói chung đã nhảy vọt về thiết kế và chất lượng nhờ vào thiết kế và thành công của Super Mario Bros. Và tất nhiên, gameplay và tác động của tựa game là nền tảng cho thể loại platformer.”
Thật vậy, các franchise từ Sonic the Hedgehog đến Crash Bandicoot và Ratchet & Clank đều đã phát triển dựa trên những ý tưởng platforming mà Super Mario Bros đã gây dựng trong suốt thời gian dài. Trong khi đó, các game platform 3D như Banjo-Kazooie, Spyro the Dragon và Psychonauts đã xây dựng trên nền tảng cách mạng mà Super Mario 64 đã thiết lập.
Nhưng ảnh hưởng của Mario không chỉ dừng lại ở thể loại platformer. Nhưng khả năng của anh chàng thợ sửa ống nước này và các vật phẩm tăng sức mạnh sáng tạo và thiết kế màn chơi đáng nhớ đã ảnh hưởng đến các nhà làm game ở nhiều thể loại khác nhau, từ hành động phiêu lưu như The Legend of Zelda đến các siêu phẩm thế giới mở như Grand Theft Auto. Có thể nói Mario theo nhiều cách đã viết nên quy tắc cho những gì tạo nên một tựa game tuyệt vời, một bài học mà các nhà phát triển vẫn đang học hỏi đến ngày nay.
Sau gần bốn thập kỷ chạy nhảy, đua, tiệc tùng và giải cứu công chúa, Mario vẫn chưa chó thấy dấu hiệu dừng lại. Với mỗi console mới của Nintendo, các trò chơi của chàng thợ sửa ống nước biểu tượng này tiếp tục định nghĩa những gì tinh hoa nhất trong thiết kế game, tính dễ tiếp cận và niềm vui thuần khiết.
Như luminary trong ngành công nghiệp Hideo Kojima, người sáng tạo ra series Metal Gear Solid, đã nói trong một cuộc phỏng vấn năm 2008: “Mario là một nhân vật mà ai cũng có thể thưởng thức, bất kể tuổi tác, giới tính hay kỹ năng chơi game. Anh đại diện cho niềm vui được chơi tự do trong một thế giới không bị ràng buộc bởi các quy tắc của thực tại. Ngay cả sau nhiều thập kỷ, niềm vui khi chạy nhảy quanh những cánh đồng game đầy màu sắc vẫn chưa phai nhạt.”
Tổng Kết
Trong một ngành công nghiệp thường bị ám ảnh bởi việc theo đuổi các xu hướng mới nhất và những tiến bộ công nghệ, Mario là minh chứng cho sức mạnh bền vững của thiết kế game vượt thời gian, những nhân vật đáng yêu và niềm vui thuần khiết của việc chơi game. Các trò chơi của Mario sẽ tiếp tục đem lại sự vui vẻ và truyền cảm hứng cho những thế hệ game thủ và nhà phát triển mới – một di sản xứng đáng cho nhân vật đã thay đổi video game mãi mãi.